Pierwsze zdjęcia lotnicze wykonane w Polsce w zbiorach MHK!

album-lotnicze-wwwNie od dziś wiadomo, że dobra współpraca dodaje skrzydeł. Tak było i w wypadku  współpracy nawiązanej pomiędzy Spółką Międzynarodowy Port Lotniczy im. Jana Pawła II, a Muzeum Historycznym Miasta Krakowa.  Efektem jest zakup niezwykle interesujących fotografii, które dzięki wsparciu finansowemu ze strony Międzynarodowego Portu Lotniczego trafiły do zbiorów MHK. W lutym 2014 r. na aukcji antykwarycznej zostały nabyte obiekty o tematyce lotniczej: album fotograficzny i klisze szklane.
Album pochodzi z lat 20. XX w., zawiera 24 fotografie lotnicze przedstawiające Kraków i okolice, Tatry oraz Lwów. Niezaprzeczalną wartością zdjęć zebranych w albumie jest fakt, że to pierwsze zdjęcia lotnicze wykonane w Polsce. Zwłaszcza zdjęcia Krakowa i Lwowa posiadają wybitnie wywiadowczy charakter pozwalający na lepsze rozpoznanie strategicznych miejsc z powietrza.

Taki też był cel powołanej do życia w 1921 r. eskadry wywiadowczej stanowiącej część 2 Pułku Lotniczego stacjonującego na terenie lotniska Rakowice Czyżyny. W 1922 r. przystąpiono do formowania specjalnego plutonu fotograficznego, którego kierownikiem został tymczasowo urzędnik cywilny Stanisław Meysenhälter przybyły ze Lwowa. Przez wiele lat był on pierwszym i zarazem jedynym specjalistą od fotografii lotniczej. Owocem działalności tego plutonu jest seria zdjęć lotniczych. Dzięki odpowiednio dobranemu pułapowi (wysokości lotu) oraz umiejętnościom obserwatora zdjęcia posiadają duży walor dokumentacyjny co w szczególny sposób widoczne jest na fotografiach okolic Rynku Głównego, na których możemy rozpoznać poszczególne ulice i kamienice. Na uwagę zasługują też fotografie przedstawiające mosty łączące Podgórze z Kazimierzem. Dostrzec na nich możemy nieistniejący obecnie most Podgórski (zwany mostem cesarza Franciszka Józefa I) czy Most Krakusa w swej pierwotnej formie (w jego miejscu obecnie znajduje się most Powstańców Śląskich).  Dobrze udokumentowane zostały tereny zajmowane przez gazownię miejską czy zabudowania Podgórza w rejonie Krzemionek. W serii widoków lwowskich zobaczyć możemy rejon dworca kolejowego, Wały Hetmańskie czy budynek Politechniki. Ciekawym uzupełnieniem są lotnicze zdjęcia Tatr, wśród nich ciekawe ujęcie Doliny Pięciu Stawów czy Giewontu. Dodatkowym uzupełnieniem serii zdjęć lotniczych są, zakupione w ramach tej samej współpracy, dwie szklane klisze, przedstawiające podpułkownika Leopolda Pamułę na lotnisku w Rakowicach podczas postoju na krakowskim lotnisku przed odlotem do Pragi w czasie rajdu lotniczego Małej Ententy i Polski we wrześniu 1929 r. Leopold Pamuła (1898-1940) podpułkownik, pilot Wojska Polskiego, uczestnik walk II wojny światowej, to postać barwna w polskim lotnictwie. Swoją przygodę z lotnictwem rozpoczął w 1923 r., kiedy podjął naukę w Niższej Szkole Pilotów w Bydgoszczy, a następnie w Wyższej Szkole Pilotów w Grudziądzu. Otrzymał przydział do 2. Pułku Lotniczego w Krakowie. W 1925 otrzymał przydział do 11. Pułku Myśliwskiego w Lidzie i został dowódcą 113. Eskadry Myśliwskiej. Od 1928 w 4. Pułku Lotniczym w Toruniu jako dowódca 141. eskadry. Ukończył kurs dowódców eskadr w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie, następnie od 1937 w Wyższej Szkole Lotniczej. W 1938 powrócił do Warszawy jako dowódca Zgrupowania Myśliwskiego. W marcu 1939 otrzymał awans na podpułkownika. 1 września 1939 w rejonie Łomianek koło Warszawy jako zastępca dowódcy Brygady Pościgowej i jako pierwszy lotnik wykonał taran powietrzny – po zestrzeleniu dwóch samolotów niemieckich i wobec braku amunicji staranował następny samolot i wyskoczył ze spadochronem. Ciężko poparzony został zabrany do szpitala w Warszawie. W październiku 1939 r. przekroczył granicę rumuńską i przedostał się przez Włochy do Francji, gdzie trafił do polskiego Centrum Wyszkolenia Lotnictwa. Wyznaczony został na dowódcę III Dywizjonu Myśliwskiego Polskich Sił Powietrznych we Francji. Po kapitulacji Francji przedostał się do Anglii, gdzie miał objąć dowództwo jednego z tworzonych dywizjonów myśliwskich. Jednak 9 VIII 1940 na skutek zakażenia krwi zmarł w szpitalu RAF w Nocton. Był wielokrotnie odznaczany.
Pragniemy podziękować spółce Międzynarodowy Port Lotniczy im. Jana Pawła II Kraków – Balice za współpracę, dzięki której zbiory naszego muzeum mogły wzbogacić się o niezwykle interesujące fotografie, które z pewnością staną się uzupełnieniem niejednej rozprawy naukowej i przyczynią się poznania dziejów naszego miasta.

Więcej zdjęć z zakupionego albumu: www.mhk.pl

Joanna Gellner

balice-logo

 

 

Fs20246-IX-20