W 1970 roku rozpisany został konkurs na projekt pomnika Włodzimierza Lenina, który miał stanąć w Alei Róż w Nowej Hucie. Może się to wydawać niezwykłe, ale na terenie Polski pomników wodza rewolucji było niewiele. Rządząca naszym krajem Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, znając niechętny stosunek rodaków do nowego ustroju, nawet w swojej nazwie nie używała słowa „komunizm”, nie drażniła więc obywateli ponad miarę.
Archiwa tagu: Kraków
Ze zbiorów Cyfrowego Thesaurusa – fotografia Antoniny Hoffmann
Fotografia Antoniny Hoffmann w tytułowej roli w dramacie Balladyna Juliusza Słowackiego.
Prezentowana fotografia jest eksponatem niezwykłym. Stanowi ona świadectwo nie tylko rozwijającej się sztuki teatralnej, ale i fotograficznej. Co nie mniej ważne, dokumentuje ona prapremierę dzieła Słowackiego pt. Balladyna wystawionego w Teatrze Krakowskim 11stycznia 1868. Na zdjęciu widzimy gwiazdę teatru Antoninę Hoffmann (1840-1897), która odtwarzała tytułową postać. Rola ta należy do jednej z najlepszych w jej dorobku artystycznym. Poza estetycznymi doznaniami, zdjęcie to dostarcza nam informacji na temat kostiumów oraz sposobu gry XIX-wiecznych aktorów. Czytaj dalej
Gwiazdka dla policjanta
Jest końcówka 1932 roku gdy rzymski korespondent „Ilustrowanego Kuryera Codziennego” – Gustaw Lawina dostrzega w Wiecznym Mieście nową tradycję. W czasie Świąt Bożego Narodzenia i w Nowy Rok włoscy policjanci zajmujący się regulacją ruchu ulicznego otrzymują od przechodniów i kierowców drobne upominki i życzenia. Wniosek dziennikarza? Warto by przeszczepić ten zwyczaj na rodzimy grunt. Jak zauważa „…polski policjant w daleko trudniejszych warunkach pracuje dla państwa, niż w Italii. Zimno, mróz, wiatr północny, a on stoi na ulicy zdala od rodziny, zdala od najbliższych i czuwa” (Ilustrowany Kuryer Codzienny, nr 2, 2.I.1933., Kraków, s.4)
Ze zbiorów Cyfrowego Thesaurusa – ołtarz Wita Stwosza powraca do kościoła Mariackiego
Niemal każdy wie gdzie znajduje się i kiedy powstał ołtarz Wita Stwosza, nie każdy jednak zna jego burzliwe wojenne losy.
Ołtarz otaczany był niezwykłym pietyzmem, nic więc dziwnego, że w przededniu II wojny światowej w szczególny sposób zatroszczono się o jego bezpieczeństwo. W sierpniu i wrześniu 1939 r. Karol Estreicher zorganizował ewakuację zabytku. Nie było łatwym zadaniem, biorąc pod uwagę rozmiary ołtarza. Figury przewieziono Wisłą do Sandomierza i ukryto w tamtejszej katedrze. Jednak w październiku 1939 r. Niemcy odnaleźli figury i czym prędzej wywieźli je do Berlina, skąd przetransportowano je do Norymbergi, gdzie zostały zdeponowane w schronie, w podziemiach Góry Zamkowej.
Na zdjęciu: Ołtarz Mariacki Wita Stwosza – nogi Apostoła, scena Zaśnięcia Marii – Stanisław Kolowca
Ze zbiorów Cyfrowego Thesaurusa – pierwszy spust surówki w Hucie im. Lenina
22 lipca 1954 r. uważa się z oficjalną datę otwarcia Huty im. Lenina. W zbiorach Cyfrowego Thesaurusa znajduje się zdjęcie Henryka Hermanowicz dokumentujące pierwszy spust surówki w nowohuckim zakładzie.
Huta im. Lenina, ogromny zakład przemysłowy, uruchomiony w 1954 r. był pretekstem dla budowy pierwszego w Polsce socjalistycznego miasta przemysłowego Nowej Huty. Czytaj dalej
Ze zbiorów Cyfrowego Thesaurusa – Hotel Cracovia – luksus PRL, sentymentalny krakowski adres
22 czerwca 1965 roku rozpoczął działalność największy, najnowocześniejszy, najdłuższy hotel (150 metrów), który nie ma sobie równych w siermiężnych czasach komunistycznej Polski. Od samego początku staje się on symbolem luksusu i namiastką wielkiego świata, tak wówczas niedostępnego dla zwykłego obywatela PRL.
Na zdjęciu: Hotel Cracovia w trakcie budowy, al. Z. Krasińskiego – Henryk Hermanowicz
Ze zbiorów Cyfrowego Thesaurusa – Rękawka
Rękawka – stara krakowska tradycja początkowo związana z przesileniem wiosennym. Później połączona z Wielkanocą. Dziś odbywa się w wtorek po Wielkanocy – niegdyś wtorek też był dniem świątecznym. Tradycyjnie Rękawka odbywała się pod kopcem Krakusa na wzgórzu Lasoty, jednak gdy w połowie XIX wieku miłościwie nam panujący cesarz postanowił uczynić z Krakowa twierdzę i jeden z fortów tejże twierdzy usytuować właśnie obok kopca, obchody przeniesiono pod stary kościół św. Benedykta. Pod kopiec Rękawka powróciła na początku XXI wieku.
Mróz i Mrożek – tandem niezapomniany
Kolejna wystawa w galerii Kamienicy Hipolitów, jednym z oddziałów Muzeum Historycznego Miasta Krakowa przedstawia postać artysty, który nadal funkcjonuje w świadomości wielu, jednak powszechnie bardziej znana jest jego twórczości niż nazwisko. Dla artysty jest to najlepsza nagroda i uznanie. Twórca, o którym mowa był twórcą charakterystycznej szaty graficznej tygodnika Przekrój, kojarzony jest również z tzw. „rączką”, z robotami Stanisława Lema czy z postacią profesora Tutki Jerzego Szaniawskiego. Rozpoznawalny jest dzięki charakterystycznej kresce – precyzyjnej, wykonywanej stalówką i tuszem. Są to rysunki odręczne, które tworzone były z benedyktyńską precyzją.
Kto i dlaczego wymyślił konkurs na najpiękniejsze szopki krakowskie?
4 grudnia 2014 roku przeżywaliśmy kolejny, 72. Konkurs Szopek Krakowskich. Dla nas, współczesnych mieszkańców Krakowa, konkurs ten jest w zasadzie czymś oczywistym, czymś, bez czego nie wyobrażamy sobie inauguracji okresu Bożego Narodzenia w Krakowie. Warto jednak zadać sobie pytanie o początki konkursu – o to, kto i w jakim celu go zorganizował. Najpierw fakty – pierwszy Konkurs na najpiękniejsze szopki krakowskie(taka była oficjalna nazwa) zainaugurowano 21 grudnia 1937 roku o godzinie 11.00. Był to mroźny zimowy wtorek, w ówczesnym Krakowie – dzień targowy. Aby zorganizować konkurs trzeba było najprawdopodobniej, bodaj pierwszy raz w historii miasta, przesunąć targ na środę! Wokół pomnika Adama Mickiewicza rozłożono stoły i ławki, na których rozstawione miały zostać szopki, które nie zmieściły się na stopniach pomnika. Powietrze ogrzewały koksowe piecyki. W celu „utrzymania porządku” podczas konkursu wydelegowanych zostało 8 woźnych w galowych mundurach.
Ale kto ich wydelegował i tak to wszystko zorganizował?
Lajkonik na Wielkiej Wojnie
Już za chwilę, czyli w czwartek 26 czerwca, znowu będzie można spotkać Lajkonika na ulicach Krakowa. Chętnych do uderzenia lajkonikową buławą „na szczęście” co roku nie brakuje. Tradycje podobne do krakowskiego pochodu Lajkonika znane są na całym świecie, o czym można przekonać się na wystawie „Świat Lajkonika. Konik na świecie” prezentowanej w Pałacu Krzysztofory.
I wojna światowa doprowadziła do politycznych i społecznych przemian na ogromną skalę. Mniej znanym skutkiem tego konfliktu był jego wpływ na tradycyjną obrzędowość ludową. Wraz z ginącymi na froncie żołnierzami przemijały również lokalne zwyczaje. Czasami zdarzało się, że przywiązanie do tradycji było na tyle duże, że żołnierze urządzali ludowe uroczystość w okopach.
(na zdjęciu: Walenty Nalepa w roli Konika Zwierzynieckiego na ulicach Krakowa, Agencja Fotograficzna „Światowid”, Kraków, 11 czerwca 1931 r., wł. Muzeum Historyczne Miasta Krakowa)